Даночниот речник опфаќа дефиниции на поими и кратенки кои директно или индиректно се поврзани со даночното работење. Како систематизиран материјал, речникот првенствено е сублимат на терминологија опфатена и дефинирана во законските и други прописи.
Вредноста на акцијата којашто се формира на организиран институционализиран пазар на хартии од вредност - берза.
Вредноста на имотот која може да се постигне во слободниот промет во моментот на настанување на даночната обврска.
Утврдувањето на пазарната вредност на недвижен имот ја врши лице проценувач кое е вработено во единицата на локалната самоуправа, а по барање на единицата на локалната самоуправа може да ја врши и лице кое е овластен проценувач.
Обврзници на приходи од самостојна дејност кои се оданочуваат според паушално утврден нето-приход.
Може да бара обврзник кој поради определени околности не е во состојба да ги води деловните книги или нивното водење значително му го отежнува вршењето на дејноста и чиј нето-приход во годината која и претходи на годината за која се врши утврдување на данокот не е повисок од две годишни просечни плати.
Дејствија преземени од страна на физички или правни лица во банкарството, финансиското или друго стопанско работење кои се состојат од пуштање во оптек, примање, преземање, заменување или раситнување на пари кои се прибавени со казниво дејствие (трговија со наркотични дроги, трговија со оружје и др.) или со претворање, промена, пренос или на друг начин прикривање дека потекнува од таков извор или прикривање на неговата локација, движење или сопственост.
Данок кој се плаќа годишно на збирот на нето-приходите од сите извори остварени во земјата и во странство, освен приходите иземени од оданочување согласно Законот за персоналниот данок на доход.
Плата утврдена согласно со закон, колективен договор и договорот за вработување.
Налог со кој учесникот во платниот промет му наложува на носителот на платниот промет да изврши плаќање.
Плаќања во денари што ги вршат учесниците во платниот промет преку носителите на платниот промет.
Претставува уплата на готови пари на трансакциска сметка, пренос на средства од една трансакциска на друга трансакциска сметка и исплата на готови пари од трансакциска сметка.
Исполнување на даночниот долг со плаќање на износот што се должи.
(види и даночен долг)Лице кое правото на плодоуживање го стекнува врз основа на правно дело (договор, тестамент) и со одржувачка.
Случај кога даночниот обврзник платил поголем износ во однос на износот на данокот утврден како долг за плаќање за соодветен даночен период.
Ако износот на претходниот данок во одреден даночен период е поголем од износот на данокот кој е пресметан на прометот, разликата му се враќа на даночниот обврзник врз основа на негово барање кое е искажано во даночната пријава за ДДВ.
Група на лица кои се правно независни, регистрирани за целите на ДДВ според член 51 од ЗДДВ и кои се тесно поврзани сопственички, организациски или управувачки.
Вонредно правно средство чија примена, доколку се исполнат законските услови, може да доведе до повторно решавање на една управна работа за која постои конечно решение.
Општ и заеднички поим за сите видови писмени и усни соопштенија со кои поединците и правните лица им се обраќаат на органите во управната постапка (барања, обрасци за автоматска обработка на податоци, предлози, пријави, молби, жалби, приговори и други соопштенија).
Организациона единица со седиште надвор од седиштето на трговското друштво организирана за вршење работи од предметот на работење на друштвото.
Постапка, односно фаза во управната постапка, во која се преземаат посебни дејствија со цел да се утврдат факти и околности од значење за решението и да им се овозможи на странките да ги заштитат своите права и правни интереси.
Постапка која ја покренува УЈП за лице кое поседува имот или располага со средства поголеми од оданочените односно имотот кој го поседува и средствата со кои располага потекнуваат од приходи на кои не е утврден данок или е недоволно утврден данок.
Tоа се игри на среќа во казино, игри на среќа во обложувалница и игри на среќа во автомат клуб.
Постапката која го опфаќа: предлог на должникот за поведување на постапка на реорганизација; расправа и изјаснување на доверителите по предлогот; подготвување на планот за реорганизација; изјаснување на доверителите по планот за реорганизација; и сите други активности што со Законот за стечај ги презема стечајниот судија, должникот и доверителите, заради и во врска со реорганизацијата на должникот врз основа на планот за реорганизација.
(види и реорганизација на должникот во стечај)Постапки кои се водат за добра подложни на акциза кои се наоѓаат во акцизен склад, или се транспортираат во постапка, во која не се пресметува и наплатува акциза.
Се издава по барање на странското правно лице, примател на приходот, за износот на данок задржан и платен во Република Северна Македонија за одделени видови на приходи, согласно член 29-б од Законот за данок на добивка.
Ја издава Управата за јавни приходи на домашно правно лице-резидент на Република Северна Македонија, на негово барање, и служи за одбегнување на двојното оданочување.
Потврда од надлежен даночен орган во странство дека одредено странско правно лице е резидент за даночни цели.
Трговско друштво и друга организациона форма во која едно или повеќе лица вложуваат пари, ствари или права во имот што го користат за заедничко работење и заеднички ја делат добивката и загубата од работењето. Правното лице е регистрирано во Трговскиот регистар или други Регистри на правни лица утврдени со закон.
Решение со кое странката стекнала определени права, односно со кое на странката и се определени обврски, а против кое не може да се изјави жалба, ниту да се поведе управен спор. Решението станува правосилно и доколку странката се откаже од правото на жалба.
Самооданочувањето не може да биде променето со даночно решение на Управата за јавни приходи во рамките на рокот за застарување по истекот на една година, освен во случаи ако самооданочувањето се заснова на свесна измама, ако на друг начин промената е дозволена со закон и ако даночниот обврзник се согласи со промената.
(види и самооданочување)Претставува исполнување, односно плаќање на даночен долг, што се врши во случај кога даночното побарување е поголемо од даночниот долг и повеќе платениот данок се користи за намирување на пристигнати долгови по друг основ. Во постапката на пребивање, од износот на повеќе платен данок од одреден вид може да се намируваат даночни долгови кои се однесуваат за истиот или за друг вид на данок.
Финансиски средства; секаков вид добра и услуги, вклучувајќи и материјални добра, сопствено произведени или набавени; завештанија и други преносни права.
(види и донација (согласно законот за донации и за спонзорства во јавните дејности), спонзорство)Противправно дело кое со закон е определено како прекршок, чии обележја се определени со закон и за кое е пропишана прекршочна санкција.
Малопродажна цена која ја определува производителот или увозникот како единечна трговска цена за пури, цигарилоси и цигари по парче и за тутун за пушење по килограм.
Престанување на даночниот долг со негово плаќање, со пребивање на даночни побарувања и даночни долгови на ист даночен обврзник, со присилна наплата и со застарување.
(види и даночен долг, привремен отпис на данок)Збир од права, ствари и фактички односи кои имаат имотна вредност и кои припаѓаат кон трговската дејност на трговецот. Овие елементи ја сочинуваат активата на трговецот, но ги опфаќаат и неговите обврски. Претпријатието претставува целосен и и самостоен правен објект кој може да биде во промет.
Износ за кој се намалува данокот на додадена вредност што се должи за извршениот промет за одреден даночен период.
Сите финансиски обврски кои се преземени од резиденти на Република Северна Македонија кои не се носители на јавен долг претставуваат приватен долг.
Привидни правни работи со кои се прикрива некоја друга правна работа, а основата за утврдување на даночната обврска ја чини прикриената правна работа.
Може да биде даночното решение кога даночното утврдување уследило по податоци од даночниот обврзник, и Управата за јавни приходи сеуште не го испитала даночното решение во целост и кога не е сигурно дали постојат предуслови за настанување на данокот. Привременото даночно решение мора да биде означено како такво.
(види и даночно решение)Друга форма на престанок на даночен долг. Привремено се отпишува даночниот долг на оставителот ако оставителот нема наследник или ако ниеден од наследниците не се прифати за наследник. Исто така, привремено може да биде отпишан даночен долг, доколку се утврди дека наплатата нема да успее или трошоците за наплата не се во сооднос со даночниот долг.
(види и престанок на даночен долг)- Пензиско и инвалидско осигурување врз основа на тековна исплата;
- Задолжително капитално финансирано пензиско осигурување;
- Стаж на осигурување кој се смета со зголемено траење;
- Здравствено осигурување; и
- Осигурување во случај на невработеност.
Може да биде домашно правно лице, како и странско правно лице кое има непрофитен карактер за остварување јавен интерес во друга држава во случаите на елементарни непогодни, природни и хуманитарни катастрофи.
(види и донација (согласно законот за донации и за спонзорства во јавните дејности))Може да биде домашно правно лице кое врз основа на применото спонзорство ги извршува обврските што произлегуваат од договорот за спонзорство.
(види и спонзорство)Секој имот или корист, прибавена непосредно или посредно, со извршување на казниво дело. Овој израз опфаќа и принос од казниво дело сторено во странство, под услов во времето кога е сторено да биде предвидено како казниво дело и според законите на државата во која е сторено и според законите на Република Северна Македонија.
Начело според кое побарувањата на доверителите од исти наплатни редови се третираат и намируваат пропорционално, според нивното побарување од имотот, кој е дел од стечајната маса која служи за распределба на доверителите од нивниот ред.
Побарување кое ќе биде платено пред исплаќањето на општите необезбедени доверители.
(види и доверител на стечајна маса)Лице вршител на верски обреди и други верски работи согласно закон и прописите на верската заедница.
Трговско друштво и физичко лице-трговец поединец на кои им е издадена дозвола за приредување на забавни игри.
Трговско друштво со седиште во Република Северна Македонија на кое му е издадена лиценца, односно дозвола за приредување на игри на среќа и трговско друштво во кое содружник или акционер е Република Северна Македонија и е основано за приредување на игри на среќа.
(види и лиценца за игри на среќа)Начин/постапка на наплата на даночен долг од даночниот обврзник кој истиот доброволно не го платил во определениот законски рок. Предмети на присилна наплата, од кои се наплатуваат даноците во оваа постапка се: парични средства на должникот, парични побарувања на должникот, непарични побарувања и други права на должникот, готови пари и хартии од вредност, движни предмети и недвижности.
(види и даночен долг)Пристигнатоста на данокот се утврдува според роковите, утврдени со посебните даночни закони.
(види и ден на плаќање на данокот)Надоместок кој обврзникот го остварува од авторски права и права од индустриска сопственост.
Плаќање од било кој вид, примено како плаќање за употреба или право на користење на авторско право за: книжевно, уметничко или научно дело, вклучувајќи ги кинематографските филмови, софтвер, патенти, трговски марки и заштитни знаци, дизајни или модели, планови, тајни формули или постапка, или за информација во врска со индустриските, комерцијалните или научните искуства, кои права се заштитени со правните прописи и обичаи, со кои се регулира нивното стекнување и употреба.
Приход остварен од организирање, планирање, координирање, контролирање и мотивирање, во остварувањето на целите на трговските друштва, односно во остварувањето на одредени економски резултати (профит).
Се сметаат приходите на странското правно лице остварени од:
- издадени гаранции и други видови на обезбедувања;
- камати од финансискиот лизинг;
- трговија за своја сметка или за сметка на клиентот, било на берза, преку шалтер или на друг пазар со: инструменти на пазарот на пари (вклучувајки чекови, сметки, потврди за депозити), девизи, деривативни инструменти кои вклучуваат но не се ограничени на фјучери и опции, инструменти на девизниот курс и каматните стапки, вклучувајќи ги работите како што се свапс, термински спогодби за камати;
- преносливи хартии од вредност;
- други преносливи инструменти и финансиски средства, вклучувајќи ги и златните полуги, учество во издавањето на сите видови хартии од вредност, вклучувајќи го и преземањето на ризикот и пласирањето, во својство на агенти, и давање на услуги во врска со тоа издавање;
- услуги во врска со пресметка и пребивање на финансиските средства, вклучувајќи ги хартиите од вредност, деривативните производи и другите преносливи инструменти;
- советодавни, посреднички и други помошни финансиски услуги во врска со сите видови на финансиски услуги, вклучувајќи ги референците за кредитна способност и анализа, истражување и советување за инвестиции и портфолија, совети за преземање и преструктуирање и стратегии на претпријатијата; и
- посредување во осигурувањето и реосигурувањето (активности на брокери, осигурителни и брокерски друштва и агенти), консултантските услуги, актуарските услуги и услугите во проценувањето на ризик.
Приход остварен од базни и технички истражувања, лабараториски и други услуги, проекти и елаборати (освен оние кои се однесуваат за инвестиции чија реализација е во тек), услуги на пропаганда, истражување на пазарот, огласување во медиуми, саемски приредби, промоција на производи во странство, анкетирање на јавното мислење. Под услуги на истражувањето на пазарот се подразбира: начин на прибавување на пазарни информации, одредување на карактеристиките на пазарите, мерење на потенцијалот на пазарот, анализа на учеството на пазарот, анализа на продажбата, истражување на трендовите во работењето, краткорочни и долгорочни предвидувања, испитување на понудите на конкуренцијата, истражување на цените, тестирање на нови и на постојни производи на пазарот.
Добивка од акции или други права на учество во добивката кои не се побарувања од долгови како и доход од други корпоративни права кои по однос на оданочувањето имаат ист третман, како и доходот на акциите според законот на државите чиј резидент е друштвото кое врши распределба.
Приходи остварени од организирање и одржување на јавни настапи кои ги вршат организирани групи и поединци исплатени на странски правни лица. Во приходите кои што припаѓаат кон претходно наведените, спаѓаат и надоместоците за: аудиовизуелни услуги, провизии поврзани со филмска и видео дејност, радио и телевизија, лиценци за дистрибуција на права и хонорари, оркестри и други културни и спортски дејности, котизации и членарини на културни и спортски организации, исплатени во корист на странското правно лице.
Приходи кои што ги остваруваат нерезидентните правни лица од закуп на недвижен имот во Република Северна Македонија. Под недвижен имот се подразбира земјиште (градежно, земјоделско, шумско) и градежен објект на кој странското правно лице е сопственик согласно закон.
Катастарски приход што е утврден за секоја единица на земјиштето што може да се користи за земјоделско производство, односно шумарство, без оглед на тоа дали се користи за тоа производство или не; или вистински приход, утврден на начин што е пропишан со Законот за персоналниот данок на доход.
Приходите што обврзникот ги остварува од издавање под закуп или подзакуп на земјиште, станбени или деловни простории, гаражи, простории за одмор и рекреација, опрема, превозни средства и други видови имот.
Доход од побарувања секаков вид долг, независно од тоа дали е обезбеден со хипотека и дали врз основа на нив се стекнува право на учество од добивка на должникот и особено доход од обврзници или други должнички хартии од вредност, вклучувајќи ги и премиите од наградите на тие хартии од вредност, обврзниците или должничките хартии од вредност, како и секој друг доход поврзан со доход од пари дадени на заем (освен приходот од: камата од должнички инструменти издадени и/или гарантирани од страна на Владата на РСМ, Народната банка на РСМ и банки или други финансиски институции кои делуваат како претставник на Владата на РСМ и од камата од депозити во банка лоцирани во Република Северна Македонија). Казнените камати платени за задоцнети плаќања не се сметаат за камати.
Дивиденди и други приходи остварени со учество во добивката кај правните и физичките лица, камати по кредитите дадени на физички и правни лица, каматите по обврзници или други хартии од вредност и камата на орочени штедни и други депозити.
Приход остварен од вршење услуги на служби или организации што се занимаваат со давање на совети и интелектуални услуги во стопански финансиски и технички проекти односно упатства или работи на некој специјален предмет или проект за определен надомест. Под консалтинг услуги се подразбираат и: правни, даночни, сметководствени и ревизорски услуги, кои што странските правни лица ги вршат со надомест за домашните субјекти. Под консалтинг услуги на деловно советување, се смета секој облик на деловно советување или консултација. По исклучок, не се смета за услуга на деловно советување: одржувањето на предавања, семинари, работилници и слични методи на подучување, потоа услуги на инжињери, архитекти и слични услуги кои за резултат имаат пишани документи за постапување (идејни и изведбени проекти, нацрти, упатства и други документи за постапување). За услуги на деловно советување не се сметаат и услугите на посредување и застапување во некоја зделка, како и услугите на користењето на различните бази на податоци.
Приходите на странското правно лице остварени од: 1) премија по основ на осигурување на живот; 2) премија по основ на неживотно осигурување и 3) премија по основ на реосигурување, освен премија по основ на реосигурување што друштвата за осигурување и реосигурување на Република Македонија, се должни да го извршат во согласност со закон.
Приходи остварени од стопанска дејност, од давање професионални и други интелектуални услуги, како и приходите од земјоделска дејност кои не се опфатени со катастарскиот приход и од други дејности чија трајна цел е остварување на приходи.
Приходите од услуги на: обезбедување на јавни фиксни телефонски услуги (локална телефонска комуникација; меѓумесна национална телефонска комуникација и меѓународна телефонска комуникација); обезбедување на јавни мобилни телефонски услуги; обезбедување на јавни услуги на говор преку мрежи со комутација на пакети (интернет протокол и други протоколи); обезбедување на услуги на изнајмени линии; обезбедување на јавни услуги за пренос на податоци; обезбедување на јавни радиокомуникациски услуги и обезбедување на други услуги (обезбедување на јавни услуги на говор преку мрежи со комутација на пакети помеѓу различни оператори.
Стапка која се менува со менувањето на големината на даночната основа, односно стапка која се зголемува со зголемувањето на даночната основа.
Крајната цена на единица на некој производ или услуга или пак на дадената количина на производот, вклучувајќи го тука и данокот на додадена вредност и сите други јавни давачки.
Било која стока или предмет без оглед на степенот на нивната обработка, наменети за понуда на потрошувачите.
Лице кое изготвува готови производи или составни делови за добивање на основни производи или лице кое преку фирмата и својата ознака на производот се претставува како производител. За производител се смета и увозникот на производот.
Пренос на правото на располагање со движен или недвижен материјален имот. Пренесување на економска супстанца од вршителот на прометот кон примателот на прометот. Промет на услуги е секоја дејност која не е промет во смисла на член 3 од Законот за данокот на додадена вредност.
Стапка која е постојано иста, непроменлива, независно од тоа дали даночната основа расте или се намалува.
Просечен износ на месечна заработка исплатен по вработен во Република Македонија, согласно објавените податоци на Државниот завод за статистика.
Постапка преку која Управата за јавни приходи ја утврдува даночната основа, преку процена во случај, кога истата не може да се утврди врз основа на деловните книги и евиденцијата на даночниот обврзник.
(види и даночна основа)Има странка која е наполно деловно способна, односно може сама да ги врши дејствијата во постапката.
